ΠΟΛΥΧΡΩΜΑ ΘΡΑΝΙΑ : Η ποίηση που γράφεται από τους νέους

Μιχάλης Πάτσης

Η ποίηση που γράφεται από τους νέους

Έκδοση μαθητικής λογοτεχνίας

Οι νέοι και οι μαθητές ιδιαίτερα αγαπούν να γράφουν ποίηση. Αυτό βέβαια δεν είναι νέο φαινόμενο στην Ελλάδα. Είχε παρατηρηθεί ακόμα από τον Γ.Ψυχάρη το 1890 περίπου, όταν προέτρεπε τους νέους να μην γράφουν τόσα πολλά ποιήματα αλλά να ασχολούνται με την επιστήμη. Ως επιστήμη ο Ψυχάρης εννοούσε την παλαιογραφία, δηλαδή πρότεινε στους νέους να μάθουν οι νέοι να αντιγράφουν παλαιά χειρόγραφα. Όμως μάλλον δεν τον άκουσαν. Από εκείνα τα χρόνια τα ποιήματα και οι ποιητές πάμπολλοι, από τους οποίους κάθε φορά διακρίνονται οι ολίγοι. Εμείς μπορεί να έχουμε σήμερα τον Αγαμέμνονα Τσελίκα μεγάλο παλαιογράφο, ας με συγχωρήσουν και οι άλλοι οι λιγότερο γνωστοί, όμως και από ποίηση πάμε καλά. Είναι φανερό, όμως, πως έχουμε πολλούς ποιητές και ποιήτριες στον τόπο μας.

Οι μαθητές γράφουν ποίηση

Μου έχει τύχει μέσα στην τάξη να βλέπω τους μαθητές να επικοινωνούν μεταξύ τους με διάφορα ραβασάκια. Όταν αυτά με κάποια αδιακρισία ομολογουμένως φτάνουν στα χέρια μου, σε αυτά δεν βλέπω κάτι το ανάρμοστο, όπως ίσως φοβάμαι, αλλά βλέπω συχνά να είναι γραμμένα εκεί μικρά στιχάκια. Είτε αυτά γράφονται για να απαντήσουν σε κάποιο άλλο ποιηματάκι που έλαβε ο μαθητής ή αποτελούν μικρά ποιήματα, εύστοχα πάντα, που έχει συντάξει ο ίδιος και τα δείχνουν ο ένας στον άλλον.

Νομίζω αυτό είναι ένα δεδομένο της εποχής μας. Δεν γράφω νέο, γιατί και παλιά οι νέοι έγραφαν ποιήματα. Ας θυμηθούμε την εποχή του Καρυωτάκη ακόμα. Το δεδομένο αυτό είναι η διάδοση της ποίησης ως μορφή επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων και των νέων. Η ποίηση ανορθώνει τον άνθρωπο αλλά απαλλάσσει και το ψυχικό κόσμο από τα βάρη και τα προβλήματα. Και η νέα γενιά το έχει ανάγκη αυτό. Αυτή είναι η διαφορά από παλιότερες εποχές. Αν παλιότερα κάποιος έγραφε για να ενταχθεί στο πατριωτικό ή άλλο αγωνιστικό κίνημα, ή ακόμα για να δηλώσει την προσήλωση του σε μια νοοτροπία, τα παιδιά σήμερα γράφουν για να εκφραστούν.

Φαίνεται εξάλλου η κυριαρχία της ποίησης στη μεγάλη διάδοση της χιπ-χοπ μουσικής και της τραπ μουσικής, είδη που οι μαθητές ακούν. Και για να τα ακούν αυτά τα είδη σημαίνει πως οι νέοι βρίσκουν απάντηση σε δικές τους βαθύτερες ανησυχίες και ερωτήματα. Εντύπωση προκαλεί τι μπορεί να εκφράζει αυτό το νέο κύμα ποιητικής δημιουργίας που υπάρχει πλέον στον τόπο μας και χρειάζεται να τον εξετάσουμε. Η αγανάκτηση, η διαμαρτυρία, το αντιαυταρχικό πνεύμα, η αγάπη είναι που συγκινεί, μέσα από ένα μαξιμαλιστικό πνεύμα της παραπάνω ποίησης .

Η σύγχρονη ποίηση της χιπ χοπ και της τραπ, διαθέτει αμεσότητα, αλήθεια στην έκφραση, διατυπώνει σκέψεις και απόψεις με οξύτητα, τραχύτητα, σκληρότητα, και εκφράζει τη σκληρότητα της σημερινής ζωής. Εκφράζει προφανώς το σύγχρονο τρόπο ζωής του νέου, ο οποίος από μικρός καταλαβαίνει πως βρίσκεται περιτριγυρισμένος σε ένα μεγάλο ανταγωνισμό στη ζωή του. Αυτοί οι στίχοι που ακούει ο νέος και ο μαθητής δεν θα πως ότι όλοι είναι ωραίοι, αλλά νομίζω πως ο κάθε νέος έχει την ευφυΐα να καταλαβαίνει πώς θα τους χρησιμοποιήσει.

Το σχολείο σε αυτό παίζει το δικό του ρόλο, να δώσει ένα βαθύτερο περιεχόμενο στις σκέψεις του νέου, να διδάξει τη γλώσσα και την ποίηση με τέτοιο τρόπο που να εκφράζει την προσωπικότητα του, να ακονίζει το λόγο του. Και το σχολείο μπορεί να φέρει σε επικοινωνία τους νέους μεταξύ τους, αλλά και με τον παγκόσμιο πολιτισμό.

Η σύγχρονη νεανική ποίηση είναι απελευθερωτική, επειδή στηρίζεται στον απλό και ελεύθερο στίχο ή ελευθερωμένο αποτελεί παράδειγμα για το νέο μαθητή ή το νέο πώς μπορεί να γράψει και ο ίδιος. Η ποίηση αυτή τους δίνει τη δυνατότητα να εκφραστούν και να γράψουν και αυτό είναι για τους νέους απελευθερωτικό. Λειτουργεί απελευθερωτικά γιατί αυτή η ποίηση μπορεί να βγάζει από μέσα τους όλα τα προβλήματα που τους απασχολούν και να νιώσουν καλύτερα. Η ποίηση αυτή μοιάζει με μικρή εξομολόγηση που διαδραματίζει μεγάλο ρόλο.

Αυτός ο μικρός και ατημέλητος στίχος είναι πολύ σημαντικός για τους νέους, οι οποίοι βρίσκονται σε μια μικρή ηλικία και η ζωή τους είναι μικρή και ακαταστάλακτη. Ο στίχος τους δίνει ζωντάνια και τους ανεβάζει ψυχολογικά και πνευματικά.

Γράφουν ποιήματα μόνο οι καλοί μαθητές; Όχι όλοι οι μαθητές γράφουν και νομίζω πως αυτό που γράφουν τους στηρίζει και τους ανεβάζει ψυχολογικά και συνειδησιακά ιδιαίτερά. Γι΄ αυτό και γράφουν.

Η ποίηση για τους νέους είναι ένας ιδιαίτερος τύπος έκφρασης, πιο απαιτητικός, πιο δύσκολος, πιο ξεχωριστός και πιο αξιοθαύμαστος βέβαια, ο οποίο λειτουργεί ως έναυσμά ενός ιδιαίτερου διαλόγου μεταξύ τους. Με το ποίημα κεντρίζουν τη σκέψη και τη φαντασία του αναγνώστη του ή του ακροατή τους. Δημιουργούν μια καλύτερη εικόνα για τον μικρό εαυτό, αποκτούν μια ταυτότητα.

Η ποίηση είναι ένας τρόπος ιδιαίτερος να επικοινωνήσεις με κάποιον. Να πεις σε κάποια ή σε κάποιον πως την / τον αγαπάς. Ο λόγος της ποίησης επειδή είναι επιλεγμένος από το συναισθηματικό λεξιλόγιο επηρεάζει τα συναισθήματά, τα αισθήματα και τη σκέψη. Ο έρωτας στην νεανική ποίηση είναι μια ιδιαίτερη κατηγορία που ανήκει στους ερωτευμένους ανθρώπους, οι οποίοι στην νεανική ηλικία καταλαβαίνουν τα θέματα με μεγάλη ένταση. Εδώ μιλάμε για τον ανθρώπινο έρωτα, που έχει σάρκα και οστά.

Χαραμάδα

Τα δάχτυλά μου ξέφτιζαν όταν με την παιδική μου τολμηρότητα

μπορούσα να σου χαϊδέψω τρυφερά το μάγουλο..

Όταν σε έβλεπα να τσακίζεις το δέρμα σου,

ένα τρένο ήρθε και σάρωσε όλα τα όνειρά μου

ήθελα ν ́ απλωθώ πάνω στα υαλώδη σου άκρα

και να σου δείξω πως η αγάπη μας μπορεί να τεντώσει λίγο ακόμα πιο πολύ τον κόσμο

γιατί

σιγά σιγά

αρχίζω ν ́ ασφυκτιώ..

Θυμάσαι τη σφαίρα που μας ρίξανε στους ώμους;

- πιστεύω πως αστόχησαν..

ήθελαν να μας χτυπήσουν την καρδιά

και όταν σου τραγουδούσα τα βράδια κάτω απ' την καθαρότητα τ' ουρανού

ήτανε γιατί άφηνα κρυφά αυτές τις μικρές νότες ζωής

να μας κλείνουν τις πληγές, με τόσο πολύ αγάπη..

(Εύα Κουρμούση)

Ποια είναι η θεματολογία της νεανικής ποίησης; Σίγουρα είναι η αναζήτηση της αλήθειας η προβολή της δικαιοσύνης και η αγάπη. Οι νέοι είναι ιδεαλιστές κι οραματίζονται έναν κόσμο διαφορετικό, πιο ωραίο, το δίνουν με ένα δικό τους τρόπο. Ο τρόπος τους αγγίζει τις μεθόδους της σύγχρονης ποίησης: η ελλειπτικότητα του λόγου, η αμεσότητα του λόγου, ο αντιθετικός λόγος, η χρήση του διαλόγου, τόσο του εξωτερικού όσο και του εσωτερικού , η χρήση του καθημερινού λεξιλογίου.

Δες το!