Θεωρίες της μάθησης
Ο εποικοδομητισμός – consructivism είναι μια φιλοσοφική θεωρία η οποία εξετάζει τη γνώση σαν κάτι το οποίο δημιουργείται από τον κάθε άνθρωπο, παρά σαν κάτι το οποίο υπάρχει στον εξωτερικό μας κόσμο. Αυτό γίνεται εμφανές στον τομέα των θεωριών της ψυχολογίας της μάθησης κατά τη διάρκεια του 20 αιώνα.
Η ψυχολογία στις αρχές του 20αου αιώνα είχε μια κυρίαρχη θεωρία τον μπιχεβιορισμό - behaviorism (τη θεωρία της συμπεριφοράς). Η θεωρία της συμπεριφοράς (συμπεριφορισμός) υπερασπίστηκε την άποψη πως η επιστήμη της ψυχολογίας πρέπει να περιοριστεί αυστηρά στην ορατή συμπεριφορά, στην παρατηρήσιμη συμπεριφορά. Οι συμπεριφοριστές εξέταζαν την μάθηση σαν μία διαδικασία που παρακινεί αυτούς που μαθαίνουν να συμπεριφέρονται διαφοροποιημένα. Έτσι λοιπόν σύμφωνα με αυτή τη θεωρία οι εκπαιδευόμενοι επιδεικνύουν τη νέα συμπεριφορά τους η οποία αποτελεί γνώση που προκύπτει από τη μάθηση.
Ο περιορισμός του συμπεριφορισμού ήταν πως δεν μιλούσε καθόλου για αυτό το οποίο πραγματοποιείται στο εσωτερικού του ανθρώπινου εγκεφάλου, στο μυαλού των εκπαιδευόμενων. Ως απάντηση σε αυτόν τον περιορισμό η γνωσιακή ή γνωστική ψυχολογία (cognitive psychology) εμφανίστηκε στη δεκαετία του 1950.Οι γνωσιακοί δεν ενδιαφέρονταν για τις συμπεριφοριστικές απαντήσεις, αλλά περισσότερο για τις γνωστικές διαδικασίες που ελάμβαναν χώρα στο εσωτερικό της σκέψης.
Ο εποικοδομητισμός ξεκινάει από την οπτική γωνία των γνωσιακών που επικεντρώνουν την προσοχή τους στο μυαλό, αλλά το εξετάζει ευρύτερα. Για τον εποικοδομητισμό η γνώση είναι κάτι ευρύτερο, το οποίο στηρίζεται στην προσωπική εμπειρία. Η πραγματικότητα είναι διαφορετική για το κάθε άτομο. Η εκπαίδευση αντίθετα ποτέ δεν έχει σαν σκοπό της την διδασκαλία μιας αντικειμενικής αλήθειας, αλλά έχει σκοπό της να βοηθήσει τους ανθρώπους να φτάσουν στην πραγματικότητα από την προσωπική τους κατασκευή ο καθένας.
Ο εποικοδομητισμός μπορεί να διαιρεθεί σε δύο ρεύματα το ριζοσπαστικό και τον κοινωνικό εποικοδομητισμό. Ο ριζοσπαστικός εποικοδομητισμός πιστεύει πως το κάθε άτομο δημιουργεί την προσωπική του κατασκευή της πραγματικότητας είτε δημιουργεί την πραγματικότητα που αυτό θεωρεί ως πραγματική1. Αυτοί θεωρούν πως όλη η πείρα είναι υποκειμενική, αφού φιλτράρεται μέσω της οπτικής γωνίας των προσωπικών προτιμήσεων, της εμπειρίας, και της ατομικής αντίληψης. Το μυαλό απλώς οργανώνει όλο αυτό μέσα σε κάτι το οποίο ονομάζεται «πραγματικότητα».
Ο κοινωνικός εποικοδομητισμός αντιθέτως δίδει έμφαση στο ρόλο της κουλτούρας - πολιτισμού στην εξέλιξη του ανθρώπου καθώς και στην ερμηνεία της πραγματικότητας. Αυτός αν και θεωρεί μαζί με τον ριζοσπαστικό εποικοδομητισμό πως η πραγματικότητα είναι κατασκευή, επιπλέον πιστεύει πως η κατασκευή αυτή αποτελεί κοινωνικό προϊόν και προκύπτει από μία σύμβαση που σχηματίζεται ανάμεσα στην κοινωνία και στη γλώσσα.
Σε αντίθεση με τις δύο θεωρίες τον συμπεριφορισμό και την γνωσιακή θεωρία, ο εποκοδομητισμός δεν αποτελεί μια εξωτερικοστραφή θεωρία με την έννοια πως για αυτούς η «αλήθεια» δεν θεωρείται ως κάτι εξωτερικό προς τον μανθάνοντα. Το διακύβευμα που τέθηκε από τον εποικοδομητισμό είναι να παρουσιάσει μια νέα θεωρία για την αντίληψη της πραγματικότητα και να προσθέσει νέες θεωρίες για την εκπαίδευση και την ψυχολογία.
(μετάφραση από τα αγγλικά)
1Λόγος γίνεται για την κατάσταση εκείνη όπου το κάθε άτομο προσπαθεί με δικό του τρόπο να μιλήσει, να κατανοήσει, να υπονοήσει τον εξωτερικό μας κόσμο ή κάποιο γνωστικό αντικείμενο.
