Έγραψε και ζωγράφισε η Ραφαηλία Καπίρη
Νίκου Καζαντζάκη «ΣΤΑ ΠΑΛΑΤΙΑ ΤΗΣ ΚΝΩΣΣΟΥ»
Ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης
Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε
στις 18 Φεβρουαρίου του 1883 στο Ηράκλειο της
Κρήτης και πέθανε στις 26 Οκτωβρίου 1957,στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας. Ήταν
Έλληνας συγγραφέας, δημοσιογράφος, πολιτικός, ποιητής και φιλόσοφος. Πρωτοεμφανίστηκε
στα Γράμματα στο 1906 με δοκίμια και άλλα κείμενα σε περιοδικά. Επίσης υπήρξε από
το 1945 ως το 1948 πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Έχει γράψει πολλά
βιβλία τα οποία διακρίνονται από το πλάτος της σκέψης του, την ευρύτητα του νου, καθώς και από την ψυχική του παρόρμηση. Όλα τα παραπάνω τον ώθησαν σε όλα τα
είδη του λόγου, από τη φιλοσοφία έως και το παιδικό μυθιστόρημα. Μερικά από τα
έργα του είναι: η Οδύσσεια, ο Βίος και η Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά, ο Καπετάν
Μιχάλης, ο Τελευταίος Πειρασμός, Αναφορά στον Γκρέκο, ο Μέγας Αλέξανδρος και
πολλά άλλα, τα οποία το καθένα ξεχωριστά έχουν αφήσει το στίγμα του σε κάθε
εποχή. Σήμερα, ο Νίκος Καζαντζάκης θεωρείται ένας κλασσικός, οικουμενικός
συγγραφέας, ο οποίος αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους
Έλληνες λογοτέχνες. Τέλος, είναι ο πιο πολυμεταφρασμένος Έλληνας συγγραφέας σε
όλο τον κόσμο!
Λίγα λόγια για το
βιβλίο
Ο Νίκος Καζαντζάκης δεν έγραψε μόνο μυθιστορήματα, θεατρικά
έργα, ταξιδιωτικά κείμενα και ποιήματα, αλλά ασχολήθηκε και με την παιδική
λογοτεχνία. Δεν θα μπορούσε, να μην γυρίσει το πρόσωπό του και στα νιάτα, το
μέλλον της πατρίδας, για αυτό εκτός από τις μεταφράσεις – διασκευές ξένων παιδικών βιβλίων, έγραψε και δύο δικά
του πρωτότυπα έργα τον «Μέγα Αλέξανδρο» και «Στα Παλάτια της Κνωσού». Το
δεύτερον πιθανόν γράφτηκε το 1940 στην Αίγινα κατά το μεσοπόλεμο και εκδόθηκε
το 1981. Με αυτό βιβλίο ο Καζαντζάκης κέρδισε μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά
των παιδιών που το διαβάζουν, επειδή είναι ένα ιδιαίτερο λογοτεχνικό εύρημα.
Περίληψη του
βιβλίου
Ο Ν. Καζαντζάκης συνδυάζοντας το μύθο του Θησέα με τη
δική του φαντασία , κατάφερε να γράψει το βιβλίο «Στα Παλάτια της Κνωσού». Μέσα
από το βιβλίο αυτό κάνει μια αναδρομή στο χρόνο και στην ιστορία και «μεταφέρει»
όλους τους αναγνώστες στη Κρήτη και συγκεκριμένα στην Κνωσό και στην Αθήνα.
Αρχικά, αναφέρεται
στην Κνωσό, τη μεγαλύτερη πολιτεία της Μινωικής εποχής. Εκεί βρίσκεται το
μεγάλο και πολυτελές παλάτι του βασιλιά Μίνωα, ο οποίος είναι παντοδύναμος, αφού
έχει χιλιάδες καράβια και στρατό και αφού έχει κυριέψει όλα τα ελληνικά νησιά, καθώς
και άλλες περιοχές της Ελλάδας και κατ’ επέκταση του τότε κόσμου. Μέσα από τα
δύο δικά του πλασματικά πρόσωπα, τον δωδεκάχρονο Χάρη και την αδερφή του την
Κρινώ, ο αναγνώστης γνωρίζει την Αριάνδη και τη Φαίδρα κόρες του βασιλιά Μίνωα,
τον Ίκαρο, τον Δαίδαλο, τον Μινώταυρο και τον Θησέα. Σχεδόν όλο το βιβλίο
αναφέρεται στο ατρόμητο βασιλόπουλο της Αθήνας, τον Θησέα, ο οποίος βρίσκεται
στη Μινωική Κρήτη με σκοπό να μάθει ό,τι περισσότερο μπορεί για τον Λαβύρινθο
και τον άγριο Μινώταυρο, για να μπορέσει να τον σκοτώσει και να γλιτώσει την
πατρίδα του, Αθήνα, από τον τρομερό φόρο αίματος που της έχει επιβάλλει η Κρήτη
να στέλνει κάθε άνοιξη δεκατέσσερις νέους και νέες θυσία στο φοβερό θεριό, που
έχει σώμα ανθρώπου και κεφάλι ταύρου. Με τη βοήθεια των νέων του φίλων του Χάρη,
της Κρινώς, του Ικάρου, του Δαίδαλου, του Αριστείδη και της βασιλοπούλας
Αριάνδης, ο Θησέας πολεμά για να σταματήσει την αδικία και να ελευθερώσει την
πατρίδα του. Ξεπερνώντας κάθε δυσκολία που αντιμετωπίζει, ο Θησέας θα
ελευθερώσει την πατρίδα του και θα της ανοίξει έναν νέο δρόμο προς την ειρήνη,
όπου θα αναπτυχθεί σε όλους τους τομείς και θα δημιουργήσει σπουδαία έργα
πολιτισμού. Σε αντίθεση με την Κνωσό που δεν θα έχει αίσιο τέλος.
Τέλος, μέσω τον
ηρώων και των περιπετειών τους, ο αναγνώστης βλέπει από κοντά το Παλάτι της Κνωσού και της Αθήνας, βλέπει
τις ζωγραφιές στους τοίχους με τους ταύρους, τα δελφίνια και τα χελιδονόψαρα, λαμβάνει
μέρος στα Ταυροκαθάψια, γίνεται θεατής στις γιορτές, πολεμάει με τον Μινώταυρο,
σκίζει τα κύματα με το καράβι του Θησέα, βλέπει τον Αιγέα να πέφτει από τον
βράχο και πετάει προς την ελευθερία φορώντας τα τεράστια ,φτιαγμένα από κερί
φτερά του Δαίδαλου. Αισθάνεται δηλαδή τα ίδια συναισθήματα και περνάει τις
ίδιες περιπέτειες με τους ήρωες χάρη στη ζωντάνια που αποδόθηκε τόσο θαυμαστά
από τον συγγραφέα.
Οι χαρακτήρες του έργου :
ηθογράφηση
Αριάδνη
Η Αριάδνη είναι ένας από τους βασικούς χαρακτήρες της ιστορίας και η
μικρότερη κόρη του βασιλιά Μίνωα. Σύμφωνα με τις περιγραφές του Καζαντζάκη είναι μια νέα, ξανθιά, λεπτοκαμωμένη
και περίλυπη κοπέλα,με δυναμικό ωστόσο χαρακτήρα. Από τις πρώτες σελίδες του
βιβλίου φαίνεται καλοκάγαθος χαρακτήρας της και η ευγένειά της. Παρουσιάζεται,
λοιπόν, ως ένας άνθρωπος που ενώ έχει επίγνωση της κοινωνικής της θέσης και της
εξουσίας της, λυπάται και εκφράζει αντίθεση μέσω των σκέψεών της βλέποντας τις
αδικίες του πατέρας της προς τον λαό – κλέβει τη σοδειά του λαού. Συνάμα χαρακτηρίζεται από
σπλαχνικότητα, φιλικότητα και οικειότητα, αφού στις δούλες της και συγκεκριμένα
στην Κρινώ, αλλά και στον αδερφό της δείχνει ενδιαφέρον και αγνοεί την διαφορά
μεταξύ τους και είναι πρόθυμη να τους βοηθήσει σε κάθε κατάσταση είτε εύκολη
είτε δύσκολη. Έτσι, μέσα από τις πράξεις τις φαίνεται το ενδιαφέρον για το λαό
της. Στην συνάντησή της με το Θησέα φαίνεται να έχει έναν ιδιαίτερο δεσμό μαζί
του, καθώς επίσης διακρίνεται από ψυχραιμία και ευφυΐα, γιατί στη συνάντησή της
με Θησέα μέσω ενός τραγουδιού που η ίδια πρότεινε κατάφερε να αποκαλύψει την
ταυτότητά του, αλλά και να τον σώσει από τον Μάλη – στρατιωτικό – που πήγε να
τον σκοτώσει. Επιπρόσθετα, η Αριάδνη χαρακτηρίζεται θεοσεβής και φαίνεται να
έχει πίστη στους θεούς μέσα από τις πράξεις της – προσεύχεται στη θέα των φιδιών και παίρνει μαζί της το
αγαλματάκι της όταν φεύγει. Τέλος, παρότι είναι ένας καλός χαρακτήρας
με πολλές αρετές και χαρές, ωστόσο έχει πολλές ανασφάλειες, και αντιδράει στις
αποφάσεις του πατέρα της, καθώς για τις αδικίες που βλέπει αποφασίζει να
βοηθήσει τον Θησέα να σκοτώσει τον Μινώταυρο, ο οποίος αποτελούσε την βάση της
ακμής όλης της Μινωικής Κρήτης.
Φαίδρα
Η Φαίδρα είναι η μεγάλη κόρη του βασιλιά Μίνωα. Σύμφωνα με τον συγγραφέα
είναι μια ψηλή, όμορφη και χαρούμενη κοπέλα. Η Φαίδρα είναι το ακριβώς αντίθετο
από την αδερφή της. Βλέπει τις αδικίες που συμβαίνουν στον λαό, αλλά δεν
αντιδράει. Συμφωνεί με ό,τι λέει ο πατέρας της και θεωρεί παράλογη την αδερφή
της. Έχει επίγνωση της εξουσίας της και το εκμεταλλεύεται, καθώς φέρεται ψυχρά
στις δούλες τις. Επιπλέον, φαίνεται να την νοιάζουν μόνο τα κοσμήματα και τα
ρούχα και αδιαφορεί για την κρίσιμη κατάσταση που επικρατεί στο παλάτι.Τέλος, χαρακτηρίζεται
και θεοσεβής, καθώς συμμετέχει ενεργά στις θρησκευτικές τελετές. Προς το τέλος
του βιβλίου μέσα από τα λόγια της, καθώς και τις πράξεις της φαίνονται αισθήματα
και μισούς προς την αδερφή της.
Μίνωας
Ο Μίνωας ο ξακουσμένος Βασιλιάς της Μινωικής Κρήτης, μέσα από το βιβλίο
παρουσιάζεται ως ένας γέρος, ζαρωμένος, με πανούργα μάτια, ο οποίος έχει
κουραστεί και πιστεύει πως έχει χάσει την δύναμή του, καθώς επίσης θεωρεί ότι
πλέον είναι ανίκανος να διατηρήσει σε
ακμή τον Μινωικό Πολιτισμό. Επίσης, χαρακτηρίζεται ως άνθρωπος χωρίς υπομονή,
κύρος και αξιοπρέπεια μέσα από τις πράξεις του και τον τρόπο με τον οποίο
φέρεται στους δούλους και στρατιώτες του. Ωστόσο, δείχνει να ενδιαφέρεται μόνο
για το βασίλειό του, τα πλούτη και τις κόρες του. Δεν νοιάζεται για τον λαό του, αφού τους βάζει να δουλεύουν και ύστερα τους παίρνει όλα τα τρόφιμα με την βία
και με απειλές για να φάει το παλάτι. Επιπλέον, είναι ένας άνθρωπος με
στρατηγικό και πονηρό μυαλό και εξυπνάδα και αυτό φαίνεται από τα σχέδια που καταστρώνει
για να πιάσει τον Θησέα. Τέλος, η ευαίσθητη πλευρά του φαίνεται όταν σκοτώνεται
ο Μινώταυρος και όταν βλέπει το παλάτι του να καίγεται και όλο τον πολιτισμό
του να καταστρέφεται.
Χάρης και Κρινώ
Ο Χάρης και η Κρινώ είναι δύο ήρωες που δημιούργησε ο Καζαντζάκης. Είναι
δύο παιδιά που βοηθάνε στην εξέλιξη της ιστορίας. Ανάμεσα τους αναπτύσσεται στενά
η αγάπη της αδελφικότητας. Είναι ευγενικά παιδιά που διακρίνονται από ψυχραιμία,
δυναμικό χαρακτήρα και είναι πρόθυμα να βοηθήσουν τον Θησέα να σκοτώσει τον
Μινώταυρο. Είναι υπάκουα, καθώς υπακούν τους ανώτερούς τους και ως όνειρο
έχουν να γίνουν ελεύθερα και να πάνε στην Αθήνα.
Ίκαρος
Ο Ίκαρος είναι ο γιος του Δαίδαλου και φίλος του Χάρη και της Κρινώς. Είναι
ευλύγιστος και δυνατός και θέλει να βοηθήσει τον Θησέα. Επίσης, είναι ένας πολύ
καλός φίλος που συμπονάει τους φίλους του και τους δίνει ελπίδες. Ακόμη, θέλει
να τους βοηθήσει να ελευθερωθούν. Διακρίνεται για την οξύνοια και την
αυτοπεποίθηση του. Υπακούει συνήθως τον πατέρα του και του αρέσουν τα διδάγματά
του, καθώς επίσης είναι περήφανος για τον πατέρα του και την καταγωγή του.
Τέλος, δεν έχει αίσιο τέλος, γιατί πάνω στην χαρά του που θα ήταν ελεύθερος
παρασύρεται από τον ενθουσιασμό του και δεν υπακούει στις συμβουλές του πατέρα
του.
Θησέας
Ο Θησέας είναι και αυτός βασικός χαρακτήρας της ιστορίας. Είναι γιος του
Βασιλιά της Αθήνας, του Αιγέα. Σύμφωνα με τον Καζαντζάκη είναι ένας όμορφος,
νέος, ψηλός, αδύνατος με σγουρά μαλλιά δεμένα με χρυσή κορδέλα και μία μεγάλη
ελιά στο μάγουλο. Χαρακτηρίζεται από φιλοπατρία, αφού είναι πρόθυμος να
θυσιαστεί προκειμένου να απαλλαγεί από τον σκληρό φόρο που έχει επιβάλλει ο
βασιλιάς Μίνωας. Είναι γενναίος, υπερήφανος για την πατρίδα του, καλός,
δίκαιος, ευγενής και έξυπνος και αυτό φαίνεται από τις πράξεις του. Επίσης, ο
Θησέας είναι ως ηγέτης το ακριβώς αντίθετο από τον βασιλιά Μίνωα. Είναι
συμπονετικός και προσπαθεί να παρηγορήσει τους Αθηναίους. Φέρεται στους
φρουρούς, στους πολίτες και στους δούλους φιλικά και τους μιλάει όμορφα, ήσυχα
και με ευγένεια. Δεν φοβάται τίποτα όσο δύσκολο και τρομακτικό και να είναι,
κάτι που τον να δείχνει δυνατός και φρόνιμος. Επιπλέον, πιστεύει ακράδαντα στην
ελευθερία και στη δικαιοσύνη, για αυτό δεν βάζει περιορισμούς και ζητάει
συνεργάτες και όχι δούλους. Τέλος, παρότι τον δυναμικό και πολεμικό του
χαρακτήρα, καθώς και το έξυπνο και στρατηγικό μυαλό του φαίνεται η ευαίσθητη
πλευρά του όταν ο Διόνυσος εξαπατά και
παίρνει την Αριάνδη. Όλο το παλάτι της Κρήτης τον καμαρώνει και τον ζηλεύει.
Μηνύματα που περνάει το βιβλίο
Μέσα από τα λόγια και τις πράξεις των ηρώων και γενικά από την αφήγηση ο
Καζαντζάκης προβάλλει πολλά μηνύματα και ιδέες που πρέπει και μπορούν να
υιοθετήσουν οι αναγνώστες. Έτσι, προβάλλει την αξία της αγάπης είτε αυτή είναι
αδελφική μεταξύ του Χάρη και της Κρινώς, είτε αυτή είναι πατρική ανάμεσα στον
Αιγέα και στον Θησέα – χαρακτηριστικό
είναι η αυτοκτονία του Αιγέα όταν βλέπει τα μαύρα πανιά και νομίζει ότι ο γιος
του έχει πεθάνει - είτε αυτή είναι η αγάπη που αναπτύσσεται ανάμεσα στον Θησέα
και στην Αριάδνη – ερωτική. Επίσης, προβάλλει την αξία της φιλοπατρίας, της
αξιοπρέπειας ,καθώς και την αξία για τον αγώνα για την ελευθερία και την
ατρόμητη ματιά μπροστά σε κάθε δυσκολία. Συνάμα ,δείχνει την αγάπη που μπορεί
να έχει ο άνθρωπος για την εξουσία και τα πλούτη ,καθώς και την πίστη του προς
τις θείες δυνάμεις και την εξάρτηση του ανθρώπου από αυτές. Αυτό φαίνεται από
τις γιορτές και από τις θυσίες των ανθρώπων. Ακόμη, περνάει μηνύματα για την
αξία της γνώσης και της μόρφωσης μέσα από το παράδειγμα του Δαιδάλου στον
Ίκαρο. Επιπλέον, τονίζει την διαφορά των δούλων από τους άρχοντες και δείχνει
την αδικία και την ανισότητα που υπήρχε από τα αρχαία χρόνια μεταξύ των
ανθρώπων. Τέλος, όλα αυτά τα μηνύματα τα περνάει με ζωντάνια και τόσο θαυμαστά
σε όλο το βιβλίο, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα την ταύτιση των αναγνωστών με
τους ήρωες .
Η γνώμη μου
Το συγκεκριμένο βιβλίο ήταν εξαιρετικό και μου κέντρισε το ενδιαφέρον. Οι
ήρωές του απεικονίζονται ρεαλιστικά και τα παιδιά μπορούν να ταυτιστούν μαζί
τους. Ακόμη, οι χαρακτήρες δίνονται με γλαφυρό τρόπο, ενώ υπάρχουν και
παραστατικοί διάλογοι και η θεατρικότητα των σκηνών – εικόνων που κάνουν τη
διήγηση ενδιαφέρουσα. Μαζί με τους ήρωες και ο αναγνώστης πραγματοποιεί ένα
ταξίδι στην Μινωική Κρήτη, στα παλάτια της Κνωσού, ενώ ταυτόχρονα συνειδητοποιεί
πόσο απαραίτητο είναι να διαθέτει κανείς αγωνιστικό πνεύμα. Το θέμα είναι
σημαντικό και η πλοκή ενδιαφέρουσα. Συνάμα, δίνει πολλές ενδιαφέρουσες
ιστορικές πληροφορίες και φωτίζει μια χρονική περίοδο. Η ροή – εξέλιξη των γεγονότων είναι γρήγορη. Επίσης, με εξαιρετικό
τρόπο αποδίδεται η μυθολογία και η ιστορία της Ελλάδας. Η Γλώσσα είναι απλή και
κατανοητή. Το ύφος του Καζαντζάκη το οποίο χαρακτηρίζεται για την αμεσότητα και
την ευθύτητα κερδίζει τον αναγνώστη.Τέλος, συνιστώ ανεπιφύλακτα να το διαβάσουν
όλοι οι νέοι, γιατί η χειροπιαστή παρουσία των πραγμάτων και των ηρώων, καθώς
και τα κρυφά νοήματα με τον μεγαλοφυή συμβολισμό τους, στιγματίζουν κάθε
αναγνώστη. Είναι δεδομένο ότι ο Καζαντζάκης θεωρείται ένας από κλασσικός
συγγραφέας και ένας από τους σημαντικότερους λογοτέχνες της πατρίδας μας .
(Η ΚΑΠΙΡΗ ΡΑΦΑΗΛΙΑ είναι μαθήτρια
της Γ1 του 6ουΓυμνασίου Νέας Ιωνίας)
