Μαθητική λογοτεχνική κριτική

   Μαρία Σιμιτζόγλου

Νίκου Καζαντζάκη “ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ”

Πίνακας της Χριστινας Ρήγου, εμπνευσμένο από το έργο του Καζαντζάκη. 

Το πρώτο κατόρθωμα του μικρού Αλέξανδρου στην ηλικία των δεκαπέντε χρονών ανάμεσα σε τόσους εκλεκτούς στρατιώτες και γενναίους άνδρες, ακόμη και στον πατέρα του, ήταν να καταφέρει να δαμάσει ένα άγριο άλογο με ευφυέστατο τρόπο. Αυτό ήταν βέβαια μόνο η αρχή.

Ο Αλέξανδρος τονίζεται, στο μυθιστόρημα, ότι είχε ιδιαίτερη αδυναμία στην μητέρα του, Ολυμπιάδα. Όταν ο πατέρας του Φίλιππος, του οποίου ο στόχος ήταν να ενώσει τις πολιτείες μεταξύ τους και να επιβάλει την ειρήνη, έφευγε για μάχες, ο Αλέξανδρος ήταν υπεύθυνος για τη μητέρα του και το παλάτι τους στη Μακεδονία.

Όταν πια ο Αλέξανδρος μεγάλωσε, αποφάσισε να ακολουθήσει τον πατέρα του στη μάχη. Στην πρώτη μάχη, ο Αλέξανδρος πολέμησε με γενναιότητα, τόλμη και ανδρεία και όταν ο πατέρας του κινδύνεψε εκείνος έκανε το χρέος του, δηλαδή να τον προστατέψει.

Ύστερα από ένα προφητικό όνειρο της μητέρας του, τη δύναμη που έκρυβε μέσα του, τις ικανότητές του και μέχρι που μπορούσε να φτάσει, ο Αλέξανδρος με τους πιο πιστούς φίλους και συντρόφους του οργάνωσε την πρώτη του εκστρατεία στην Θράκη την οποία και κυρίεψε. Στόχος του όμως, όπως έλεγε, δεν ήταν να κατακτήσει τη Γη, αλλά να εκπολιτίσει τους ανθρώπους και να τους μεταδίδει τον ελληνικό πολιτισμό και το ελληνικό στοιχείο.

Τελειώνοντας την πρώτη μάχη κατά των Θρακών και επιστρέφοντας στην Μακεδονία, η αγαπημένη του μητέρα ακούγοντας τα κατορθώματά τού λέει τα εξής λόγια: “Η Μακεδονία δεν σε χωράει πια”.

Μετά τον θάνατο του Φιλίππου και με τη βοήθεια του Στέφανου ο οποίος έγινε αχώριστος φίλος του απ’ τη στιγμή που του έσωσε τη ζωή, οργάνωσε τόσες και τόσες εκστρατείες, κυρίεψε τόσα και τόσα κράτη και μετέδωσε σε όλα τις αρετές και τις ιδέες του. Πέρασε τόσες χώρες, μα πριν φύγει για τη μεγάλη εκστρατεία η οποία διήρκησε χρόνια, θυμήθηκε τα λόγια της μητέρας του που του είχε πει να πάει στο Μαντείο του Θεού Άμμωνα στην Αίγυπτο.

Αφού τον λάτρεψαν και τον έκαναν Φαραώ τους, με τη σειρά του επισκέφτηκε το ναό του Άμμωνα. Όταν βγήκε απ’ το ναό κι ακούγοντας τις προφητείες κάτι σαν να είχε αλλάξει μέσα του (έλεγαν οι σύντροφοί του) και το αισθανόταν και ο ίδιος η υποψία αυτή επιβεβαιώθηκε με τα λόγια του Αλέξανδρου: ”σα να μην ήμουν άνθρωπος”, έλεγε “σα να ήμουν Θεός” και βγήκε απ’ το Ναό με δύο κέρατα κριαριού τα οποία όπως έλεγε του τα χάρισε ο Θεός Άμμωνας. “Σαν κάτι να’χει αλλάξει στον Αλέξανδρο, δεν είναι πια ο ταπεινός Αλέξανδρος. Αυτός που έλεγε ότι δεν θέλει να τον προσκυνούν, ειδικά οι Έλληνες γιατί δεν είθισται στη χώρα του, την Ελλάδα, τώρα επιδιώκει να πέφτουν και να του φιλούν τα πόδια όχι μόνο οι ξένοι αλλά και οι ίδιοι οι Έλληνες”. Ο Ηφαιστείων (ο αχώριστος φίλος του), τον ρωτούσε τι συνέβη στο Μαντείο του Άμμωνα μα εκείνος δεν αποκάλυπτε ούτε στον αδελφικό του φίλο.

Δυνατός συνέχισε τις μάχες του, πέρναγε από χώρες, τις κυρίευε, πολλές φορές κινδύνεψε να χάσει τη ζωή του, πολλές φορές τόλμησε, ποτέ δεν το έβαλε κάτω. Έδινε θάρρος στους άνδρες του όταν όλοι διψούσαν, πείναγαν και κρύωναν τους έδινε την ελπίδα.

Ο Αλέξανδρος πέρασε βουνά, ποτάμια, χώρες. Έδινε δώρα, πρόσφερε θυσίες. Αντάμειβε τους φίλους του και ειδικά τον Στέφανο, ο οποίος τον προστάτευε. Εκείνος δε δεχόταν αμοιβές και έλεγε πάντα ότι έκανε το χρέος του. Ο Αλέξανδρος όμως μια μέρα πρόσφερε στον πιστό ακόλουθό του για γυναίκα του την Άλκα, με την οποία είχε δεθεί από μικρός και με την οποία είχε αποκαλύψει στον Αλέξανδρο μια κρυφή συνωμοσία εναντίον του.

Ο Αλέξανδρος, ο οποίος ονομάστηκε Μέγας, μετά από τόσα έργα και κινήσεις που επιχειρούσε καθημερινά σε μια σπουδαία μάχη έχασε το αγαπημένο του άλογο, το οποίο είχε δεχθεί μόνο εκείνον να το καβαλικέψει, άφησε την τελευταία του πνοή. Για να το τιμήσει και να του δείξει την αγάπη και την αφοσίωσή του έχτισε στο σημείο που έπεσε μία πόλη την οποία και ονόμασε Βουκεφαλία.

Διάβηκαν βουνά, πέρασαν από άγρια δάση, αντιμετώπισαν παράξενες φιλές, ίδρυσαν Αλεξάνδρειες, πέρασαν από ποταμούς που κανείς δεν είχε τολμήσει να περάσει. Σπουδαίοι άνδρες δέθηκαν μεταξύ τους και μαζί κατάφεραν το ακατόρθωτο. Μα στις 13 Ιουνίου του 323 π.Χ. ο Αλέξανδρος άφησε τη τελευταία του πνοή ύστερα από λίγες μέρες που την άφησε και ο Ηφαιστείων στην αγαπημένη του πρωτεύουσα τα Σούσα χωρίς να τελειώσει μια εκστρατεία που περίμενε με λαχτάρα.

• Τι μου έκανε εντύπωση.
  Μου παρακίνησε το ενδιαφέρον ότι ο Μ. Αλέξανδρος ήταν απόγονος του Αχιλλέα και του Ηρακλή.

• Τι με προβλημάτισε

Με προβλημάτισε ιδιαίτερα η αλλαγή στη συμπεριφορά του Αλέξανδρου όταν βγήκε από το Μαντείο του Άμμωνα και η αλλαγή σε κάποιες συνήθειές του. Δεν ήταν πλέον ταπεινός, ήθελε να τον προσκυνούν και να τον τιμούν σα Θεό. Επίσης δε φερόταν με τόση ευσπλαχνία και αλληλεγγύη στους συντρόφους του. Τους μεταχειρίζονταν για να πετύχει τον στόχο του.

• Κάποιες αντιλήψεις εκείνης της εποχής

Μου έκανε εντύπωση:

1. ότι πίστευαν πως η Γη είναι επίπεδη και μέσω κάποιας εκστρατείας ο Αλέξανδρος προσπάθησε να το επιβεβαιώσει ακολουθώντας τις εκβολές του Νείλου και παρακολουθώντας ένα κομμάτι του ωκεανού από έναν ψηλό λόφο.
2. ότι ο Αλέξανδρος έλεγε: ”δεν έχει νόημα να κάνω τόσα έργα αν κάποιος δεν γράψει γι’αυτά”. Ο ίδιος αναζητούσε την υστεροφημία. Το έργο αυτό το ανέλαβε ο Καλλισθένης, ο οποίος πέθανε σε ένα κλουβί από ασιτία επειδή επιχείρησε μυστικά να σκοτώσει τον Αλέξανδρο με κάποιους άλλους.
3. με ποιον τρόπο κάποιοι στρατηγοί αντιμετώπιζαν κάποια γεγονότα.

(έγραψε η Μαρία Σιμιτζόγλου, μαθήτρια της Γ1 τάξης του 6ου Γυμνασίου Ν. Ιωνίας)