ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ

ΕΛΕΟΝΩΡΑ ΚΑΠΑΡΟΥ

ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ

Γκραφίτι στον τοίχο του 6ου Γυμνασίου της Νέας Ιωνίας 

Η Εφηβεία αποτελεί μία δύσκολη περίοδο για τη ζωή κάθε ανθρώπου. Ο νέος, που μεταβαίνει από την παιδική ηλικία στην ενήλικη πραγματικότητα, διαμορφώνει σταδιακά την προσωπικότητα που θα τον συνοδεύει σε όλη του την μετέπειτα ζωή. Στα πλαίσια της εφηβείας, καλείται να γνωρίσει και κυρίως να αποδεχτεί τον ίδιο του τον εαυτό. Διερευνά σταδιακά τις ιδιαιτερότητες αλλά και τα ελαττώματα του. Διακρίνει τον εαυτό του από το κοινωνικό σύνολο ενώ παράλληλα συγκεντρώνει ηθικές αξίες και φραγμούς που θα σηματοδοτούν την παρουσία του στην μελλοντική κοινωνία.

Οι κυριευμένοι από την αύρα της νιότης νέοι, που δε διστάζουν να κάνουν όνειρα για το μέλλον, συχνά προσγειώνονται απότομα όταν έρθουν αντιμέτωποι με την τραχιά και γεμάτη εμπόδια όψη της ζωής. Έχοντας συνηθίσει να ζουν μια άνετη και ανέμελη ζωή, μακριά από τα προβλήματα από τα προβλήματα του ενήλικου βίου και, σε συνδυασμό με τις βιολογικές αλλαγές που λαμβάνουν χωρά μέσα τους κατά της διάρκεια της εφηβείας (λ.χ. ορμονικές διαταραχές) παρουσιάζουν έντονες συναισθηματικές μεταπτώσεις και συχνά σπασμωδικές αντιδράσεις και εκρήξεις απέναντι στις θεωρητικά μικρές και ασήμαντες καθημερινές δυσκολίες. Όμως ποιες είναι οι φερόμενες ως δυσκολίες – προβλήματα που δυσχεραίνουν τις ζωές της νεολαίας των συγχρόνων κοινωνιών;

Η δυσμενής κατάσταση που έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρονιά στην Ελλάδα της κρίσης και της ανεργίας, δημιουργεί αναταραχές και ανασφάλεια σε όλες τις πτυχές της κοινωνικής ζωής των νέων. Η οικονομικοπολιτική αδράνεια της χώρας καθιστά στείρες τις προσδοκίες των νέων οικονομικά και επαγγελματικά εξασφαλισμένο μέλλον στην μητρική τους χωρά, αποτελώντας το πλέον σύγχρονο και επίκαιρο πρόβλημα της νεανικής ελληνικής κοινότητας. Παράλληλα, οι αυξημένες σχολικές αλλά και φροντιστηριακές ώρες διδασκαλίας καθώς και η συνεπής διαχείριση των σχολικών απαιτήσεων οδηγούν σταδιακά στη βαθμοθηρία και, κατ’ επέκταση, στην ενίσχυση των αισθημάτων του αχνούς και της κούρασης. Το εβδομαδιαίο πρόγραμμα του σημερινού νέου επιβαρύνεται σημαντικά, μην επιτρέποντας στον κάτοχό του να αφιερώσει μέρος του λιγοστού φαινομενικά ελευθέρου χρόνου του, στον εαυτό του.

Συνάμα καθοριστικό ρολό στον ψυχισμό ενός εφήβου διαδραματίζουν και οι διαπροσωπικές σχέσεις που αναπτύσσει με τον κοινωνικό του περίβολο. Αρχικά, η άλλοτε σχέση εξάρτησης παιδιού – γονέα, υπόκειται πλέον σε μια μορφή αλλοτρίωσης, που έρχεται ως συνέπεια του χάσματος που έχει δημιουργηθεί τα τελευταία χρονιά μεταξύ των διαφορετικών γενεών. Οι νέοι αισθάνονται πως οι ενήλικες του στενού οικογενειακού τους περιβάλλοντος δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν τα προβλήματα τους και να συμβάλουν στην επίλυσή τους. Αντιθέτως, πιστεύουν πως οι γονείς τους τείνουν να τα υποτιμούν, θεωρώντας τις δίκες τους προτεραιότητες πιο σημαντικές. Έτσι, ο μέσος έφηβος αποκόπτεται από την παραδοσιακή σχέση που έχει με τους γονείς από τα παιδικά του χρονιά και κλείνεται στον εαυτό του, ακολουθώντας πεισματικά τους γοργούς ρυθμούς της σημερινής καθημερινότητας.

Εκτός των οικογενειακών σχέσεων, σημαντικές είναι και οι επιρροές – ερεθίσματα που οι νέοι δέχονται από το φιλικό τους περιβάλλον. Στη διάρκεια των όμορφων σχολικών χρόνων, σχηματίζονται, λένε, οι πιο δυνατές και αγνές φίλιες. Πράγματι, σε αναλογία με την κοινωνικότητα του ο νέος μπορεί να διαθέτει έναν ευρύ κύκλο φίλων και γνωστών στη σχολική κοινότητα ή αντίστοιχα έναν πιο περιορισμένο αριθμό καλών και εγκάρδιων φίλων. Το πρόβλημα ωστόσο εμφανίζεται αργότερα. Οι έφηβοι τείνουν να συμπεριφέρονται επιπόλαια στους φίλους τους, ειδικά όταν αισθάνονται πως απειλούνται. Αυτό έχει ως συνέπεια να πληγώνονται και να πληγώνουν τους άλλους συνομήλικους τους. Δεν είναι τυχαίο αλώστε το γεγονός πως ο ρατσισμός και οι κοινωνικές διακρίσεις βρίσκουν γόνιμο έδαφος στα σχολεία και τρυπώνουν μεταξύ των υπερευαίσθητων σε τέτοια θέματα μαθητών, οδηγώντας έτσι σε φαινόμενα εκδήλωσης σχολικού εκφοβισμού. Ο σχολικός εκφοβισμούς (μπούλινγκ) αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο πολλών εφήβων μαθητών που εξαπλώνεται ραγδαία σε πολλές σχολικές μονάδες της χωράς, δημιουργώντας έτσι έναν πυκνό ιστό επιρροής. Οι συνέπειες του αποκαλουμένου μπούλινγκ είναι οδυνηρές και εξαρτώνται κυρίως από τον χαρακτήρα του νέου – θύματος. Ακόμα, αξιοσημείωτη είναι η τάση των εφήβων, υπό την επήρεια του αχνούς και της ψυχικής κούρασης να καταφεύγουν στην χρήση βλαβερών και συχνά εθιστικών ουσιών (ναρκωτικά, κάπνισμα, αλκοόλ) προκειμένου, όπως πιστεύουν, να βρουν διέξοδο από τα ποικιλόμορφα προβλήματα τους. Η προσωρινή αυτή αίσθηση ανακούφισης που μπορεί Να φέρει μια, στην πραγματικότητα αναποτελεσματική και επιζήμια ενέργεια εκτόνωσης, τους δημιουργεί την ψευδή εντύπωση πως η ζωή τους θα γίνει ξαφνικά ευκολότερη ή ότι ενδέχεται να επιστρέψουν πίσω στην ξένοιαστη και χωρίς υποχρεώσεις παιδικότητα. Άλλοτε βέβαια μπορεί απλά να αντιδρούν στις πιέσεις του κόσμου γύρω τους και της κοινωνίας, βλάπτοντας με απροσδιόριστο και συχνά μόνιμο τρόπο τον ίδιο τους τον εαυτό.

Συνοψίζοντας λοιπόν, παρατηρούμε πως, στα απαιτητικά πλαίσια της σκληρής καθημερινότητας ενός ενήλικα με τους γοργούς ρυθμούς της ζωής να δυσχεραίνουν ακόμα περισσότερο τις καταστάσεις, οι έφηβοι βρίσκονται στο επίκεντρο των επιπτώσεων, αποτελώντας, ως έναν βαθμό, τους αποδιοπομπαίους τράγους του συστήματος που επικρατεί στις ανεπτυγμένες δυτικές κοινωνίες. Συχνά οι νέοι παρεξηγούνται και κατακρίνονται από τους κοινωνικούς θεσμούς της χωράς, ενώ διαδεδομένη είναι η άποψη πως η νεανική κοινότητα είναι ξένοιαστη και ανέμελη, κάτι που όπως είδαμε δεν ισχύει. Τα προβλήματα των νέων υποτιμούνται, δεδομένου ότι σημαντικότερα θέματα που τίθενται προς επίλυση. Ωστόσο, πρέπει, ο κάθε γονέας να λάβει γνώση έστω των απλών προβλημάτων που απασχολούν τα παιδιά του, προκειμένου να τους συμπαρασταθεί, έχοντας, εν τέλη, ως απώτερο σκοπό του τον σχηματισμό μιας υγιούς και αρμονικής σχέσης μαζί τους.

ΕΓΡΑΨΕ Η ΕΛΕΟΝΩΡΑ ΚΑΠΑΡΟΥ,Γ1